چگونه از نشت اطلاعات و افشای غیرمجاز داده‌ها توسط کارکنان سازمان جلوگیری کنیم؟

امروزه ارتباط و همکاری بیش از هر زمان دیگری در سازمان‌ها آسان شده است. می‌توانیم کارها و وظایف‌مان را از راه دور انجام داده و به اتوماسیون اداری و اسناد سازمانی حتی از طریق تلفن‌های همراه هوشمندمان دسترسی پیدا کنیم. همچنان که در حال حرکت هستیم در جلسه مشترک با همکاران حضور یافته و راجع به مسایل کاری با آنها صحبت می کنیم. گذشته از اینکه پیدایش و شکل گیری این نوع فرهنگ که بر اثر شیوع بیماری کرونا شدت بیشتری یافت، اقدام مثبتی است اما با ظهور شبکه های اجتماعی، پیام رسان های فوری و ایمیل، همراه با هجوم دستگاه های قابل حمل و رسانه های همراه به سازمان‌ها متأسفانه نشت داده‌های سازمانی از هر زمان دیگری بیشتر و آسان تر شده است.

تصور پیامدهای افشای داده‌های محرمانه ای که در بسیاری از دستگاه ها (سرورها، پایگاه های داده، رایانه های رومیزی، لپ تاپ ها، درایوهای USB و تلفن های همراه) وجود داشته و از طریق روش های مختلف در حال انتقال هستند، بسیار هولناک است. آنچه از بررسی بیشتر رخدادهای نشت اطلاعات در سطح جهان به دست آمده، بیانگر نقش کلیدی کاربر انسانی یعنی کارمندان سازمان در بروز رخدادهای یاد شده است. به عبارت دیگر کارکنان، نقش تعیین کننده ای در حفظ داده ها یا نشت اطلاعات سازمانی ایفا می‌کنند.

در این مطلب از فراست، نشت داده‌ها و جایگاه تأثیرگذار کارکنان در بروز یا جلوگیری از وقوع رخدادهای منجر به افشای اطلاعات و همچنین تأثیرات متقابل کارکنان و نشت اطلاعات را بررسی کرده و در نهایت نیز راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش این مخاطره ارایه می شود.

 

نشت داده [1] چیست؟

نشت داده‌ها عبارت از انتقال غیرمجاز داده‌ها از درون سازمان به یک مقصد یا گیرنده بیرونی است. این اصطلاح می تواند برای توصیف داده‌هایی که به صورت الکترونیکی یا فیزیکی منتقل می شوند، استفاده شود. تهدیدات نشت داده‌ها معمولاً از طریق وب و ایمیل یا دستگاه های ذخیره داده سیار مانند رسانه های نوری، حافظه های USB، هاردهای اکسترنال و لپ تاپ ها رخ می‌دهد.

 

تفاوت نشت داده و نقض داده [2]

نقض داده، اصطلاحی است که معمولاً در هنگام افشای داده‌های محرمانه توسط یک عامل بیرونی از آن استفاده می شود. نقض داده شامل حملاتی است که توسط یک کاربر غیرمجاز خارجی بر روی داده ها صورت می پذیرد. این موضوع به شکل های مختلفی مانند حملات هکری یا مهندسی اجتماعی، اجبار کارکنان جهت دسترسی به اطلاعاتی که اجازه آن را ندارند و همچنین سایر موارد اینچنینی اتفاق می افتد.

نشت داده با قرار گرفتن در معرض یک آسیب پذیری به وقوع می پیوندد. به بیان دیگر در نشت اطلاعات با یک عامل داخلی مواجه هستیم. نحوه در معرض دسترسی قرار گرفتن داده‌ها می تواند به شکل های مختلف از جمله دسترسی نامناسب کاربر به سایت، وجود نقص در خط مشی های امنیتی یا حتی توسعه نادرست برنامه های کاربردی و همچنین در معرض مخاطره قرار دادن اطلاعات محرمانه انجام شود. نکته اصلی این است که افشای اطلاعات می تواند توسط یک منبع داخلی یا سوءاستفاده از هر گونه نقصی در فرایندهای سازمانی ناشی شود.

 

زمان های وقوع نشت اطلاعات

نشت اطلاعات می تواند در موارد زیر اتفاق بیافتد:

انواع اطلاعات قابل نشت

اطلاعاتی که می توانند دچار نشت شوند شامل طیف گسترده ای بوده و به طور کلی می توان آنها را در گروه های زیر دسته‌بندی نمود:

 

علل نشت اطلاعات

نشت اطلاعات به دلایل مختلفی ممکن است به وقوع بپیوندد که مهمترین آنها عبارتند از:

پیامدها: اشتباهات کوچک مانند کلیک کردن بر روی یک لینک مخرب می تواند پیامدهای فاجعه باری به دنبال داشته باشد. ایمیل های فیشینگ می توانند بدافزارهای مخرب، جاسوس افزارها، باج افزارها و سایر فایل های مخرب را بر روی رایانه های کاربران قرار داده و کل شبکه سازمانی را آلوده کنند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، سازمان ها ممکن است گرفتار باج افزار شده یا اطلاعات حساس آنها افشا شود.

پیامدها: کارمندان به منظور اشتراک گذاشتن اطلاعات سازمان با همکاران خود از فضاهای ابری غیرمطمئن استفاده نموده یا اطلاعات حساس مثل کلمات عبور و … را از طریق پیام رسان‌های اجتماعی با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. این احتمال وجود دارد که بر اثر بی‌احتیاطی، اطلاعات سازمان یا یکی از مشتریان برای گیرنده غیرمجاز ارسال شود. کارمندان بخش فناوری اطلاعات ممکن است بعضی از قوانین فایروال را غیرفعال کرده یا دسترسی کاربران سطح پایین را به مدیر سیستم ارتقا دهند. همچنین کارمندان ممکن است از طریق کلیک بر روی لینک های مخرب، باز کردن صفحات جعلی و  نصب بدافزار بر روی سیستم های سازمان باعث افشای اطلاعات شوند.

پیامدهای نشت اطلاعات بر کارمندان

عواقب نشت اطلاعات، تأثیر بسیار زیادی را در ابعاد مختلف بر کارمندان می‌گذارد. این موضوع چنان مهم است که نهادها و شرکت های امنیتی به بررسی و تحلیل پیامدهای مخرب این اتفاقات بر کارمندان سازمان ها پرداخته اند. این تأثیرات به مراتب بر کارکنان بخش فناوری اطلاعات بیشتر از سایر کارمندان است.

گزارش ها نشان دهنده این است که حفاظت از منابع اطلاعات و فضای سایبری سازمان برای کارمندان بخش فناوری اطلاعات امری حیاتی است. یافته های کلیدی، بیانگر عواقب گسترده اجتماعی و ایجاد عوامل استرس‌زا بین کارمندان بخش فناوری اطلاعات پس از وقوع رخدادهای امنیتی است. در پی نشت داده‌ها حدود یک سوم کارمندان (30٪) گفته اند که مجبور شدند یک قرار یا برنامه مهم شخصی را از دست داده و 27٪ هم بیان کرده اند که در نتیجه چنین اتفاقاتی برنامه های تعطیلات خود را لغو نموده اند. 32٪ دیگر نیز اظهار کرده اند در نتیجه این اتفاقات مجبور به کار شبانه روزی شده و 33٪ هم با استرس بیش از حد مواجه شده بودند.

بیشتر کارمندان شرکت های آسیب دیده از ایجاد وقفه های چشم‌گیر در محل کار خود خبر داده اند. اغلب اینگونه اتفاقات شغلی تأثیر مستقیمی بر زندگی شخصی آنها داشته است. در واقع بیش از سه چهارم کارکنان (76٪) پیامدهای نشت داده های سازمان را بر روابط شخصی و اجتماعی خود احساس کرده‌اند. به طور کلی، 16٪ از پاسخ دهندگان گفته اند که سازمان خویش را به دلیل این پیامدها ترک کرده اند.

 

راهکارهای جلوگیری از نشت اطلاعات

با افزایش بی‌سابقه حجم اطلاعات سازمان ها و تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت، مدیریت و محافظت از اطلاعات محرمانه سازمانی تبدیل به یک امر حیاتی شده و نیازمند راهکاری جامع برای حفاظت از اطلاعات است. در این راستا محققان اقدام به ایجاد راهبردهای مختلف جهت جلوگیری از نشت اطلاعات نموده اند که با نام اختصاری DLP (سامانه جلوگیری از نشت داده) از آنها یاد می‌شود. DLP یک راهکار فناورانه برای اطمینان از عدم خروج اطلاعات و منابع سازمان از شبکه و فضای ابری آن است. این راهکار شامل راه حل‌ها، فرایندها و سیاست‌هایی است که عملیات انتقال داده‌های حساس را شناسایی، ردیابی و کنترل می کند.

راهکارهای DLP ارائه شده از سوی شرکت های امنیتی عموماً شامل موارد زیر هستند:

[1] Data Leak

[2] Data Breach

[3] Shadow IT

[4] Deceptive Phishing

[5] Very Attacked People (VAP)

خروج از نسخه موبایل