سرقت گوشی تلفن همراه میتواند حس ناامیدی و ناراحتی زیادی را در افراد به وجود آورد. در این مقاله، اقدامهای مفیدی که میتوانید برای جلوگیری از سرقت تلفن همراهتان انجام دهید را به شما آموزش داده و خواهیم گفت که برای آماده شدن برای چنین شرایطی، چه کارهایی را لازم است انجام دهید.
خیلی از ما ممکن است حس ترس و دلهره ناگهانی که وقتی نمیتوانیم تلفن همراهمان را پیدا کنیم یا متوجه میشویم گوشی سرقت شده است را تجربه کردهایم. گوشیهای تلفن همراه و نیز دادهها و اطلاعات درون آنها برای سارقان بسیار ارزشمند هستند و به همین دلیل (که حاوی حجم انبوهی از اطلاعات مهم شخصی، با ارزشهای مادی و احساسی هستند) سرقت آنها میتواند خسارتهای زیادی را برای افراد به وجود آورد.
بدون شک، لحظهای که متوجه میشوید ارتباط شما با تلفن همراهتان قطع شده، فکرهای مختلفی به ذهن شما خطور میکند. از جمله این که آیا ممکن است دوباره گوشی به دستم برسد؟ یا این که آیا سارقان میتوانند به محتویات آن، از جمله عکسها، ویدیوها، پیامها و اطلاعات شخصیام دسترسی پیدا کنند؟ متأسفانه احتمال یافتن و برگرداندن تلفن همراه به سرقت رفته، بسیار کم است اما با پیمودن گامهای درست قبل و بعد از سرقت گوشی میتوانید احتمال بازگشت و کاهش آسیب را به حداقل برسانید.
در این مقاله توضیح میدهیم که اقدامات ضروری پس از سرقت گوشی چیست. همچنین بهترین اقدامها برای امنسازی تلفن همراهی که تازه خریده یا از قبل داشتهاید را به شما خواهیم گفت.
اقدامات ضروری پس از سرقت گوشی که میتوان انجام داد
در ادامه، توضیح میدهیم چنانچه این اتفاق افتاد و متوجه شدید که تلفن همراهتان نیست، چه کارهایی را میتوانید انجام دهید. بعضی از این اقدامها بستگی به آمادهسازیهایی دارد که شما از قبل برای وقتی که گوشی گم میشود یا به سرقت میرود، انجام دادهاید.
– بررسی کنید که گوشی، گم شده یا واقعاً به سرقت رفته است.
هر چند ممکن است شما همیشه بسیار مراقب باشید که تلفن همراهتان را یک جای مشخص بگذارید، اما همیشه این احتمال وجود دارد که وقتی عجله دارید آن را جا بگذارید.
پس اولین کار این است که با تلفن همراهتان تماس بگیرید. امیدواریم که در این لحظه صدای زنگ را از اطرافتان بشنوید. اتفاق خوب دیگری که ممکن است رخ دهد این است که شخصی پاسخ تماس را داده و با شما صحبت کند. مثلاً ممکن است شما تلفن همراهتان را در یک کافه جا گذاشته باشید و یک فرد درستکار و امانتدار آن را پیدا کرده و به شما برگرداند.
اگر هنگام تماس، پاسخی دریافت نکردید، سعی کنید از برنامههای کاربردی گوشییاب مثل Find My iPhone، Google Find My Device یا Samsung Find My Mobile استفاده کنید. برنامه کاربردی شرکت T-Mobile به نام Lookout Mobile این امکان را میدهد که اگر گوشی نزدیک شما بود، صدای هشدار پخش شود.
برای انجام این کار کافی است که با هر مرورگری به وب سایت این برنامه کاربردی رفته، وارد سایت شده و برای پیدا کردن موقعیت مکانی گوشی بر روی نقشه، مراحل تعیین شده را طی کنید. توجه داشته باشید که باید این برنامههای کاربردی را از قبل نصب و تنظیم کرده باشید، در غیر این صورت کار نمیکنند.
اگر برنامه کاربردی اعلام کرد که گوشی نزدیک شما است و مثلاً در منزل شما یا جایی که به تازگی بودهاید قرار دارد، کافی است به آنجا سر زده و مسأله را پیگیری کنید.
چنانچه گوشی جایی است که قبلاً آنجا نبودهاید و به نظر میرسید که در حال حرکت است، در این صورت مسلماً تلفن همراهتان دست شخص دیگری است. اگر در صورت تماس، پاسخی دریافت نکردید احتمال دزدیده شدن گوشی زیاد است. با این حال معمولاً سارقان بلافاصله پس از سرقت گوشی آن را خاموش میکنند تا موقعیت آن در برنامههای کاربردی گوشییاب قابل نمایش نباشد (یا آخرین لوکیشن را نمایش دهد).
اگر احتمال ردیابی سارق وجود داشته باشد شاید تصمیم بگیرید که خودتان برای پس گرفتن آن اقدام کنید اما اکیداً توصیه میشود که چنین کاری را انجام ندهید چون ممکن است چنین کاری پیامدهای قانونی زیادی به همراه داشته باشد. در عوض، با پلیس تماس بگیرید.
– ثبت گزارش سرقت
همانطور که قبلاً اشاره شد بسیار مهم است که خودتان سعی نکنید به طور مستقیم با سارقان روبرو شوید. مواردی بوده که این اقدام منجر به پیامد بسیار بدی شده است، مثل حادثهای که در کانادا اتفاق افتاد و منجر به مرگ نوجوانی به ضرب گلوله پس از ردیابی گوشی و نزدیک شدن به سارقها شد. پس در گام اول یکی از اقدامات ضروری پس از سرقت گوشی این است که با پلیس 110 تماس بگیرید و از ایشان کمک بخواهید.
اگر تصور میکنید که تلفن همراه شما به سرقت رفته، موضوع را به پلیس گزارش دهید. هر چند معمولاً پلیس درباره سرقت گوشی تحقیقات انجام نمیدهد ولی اگر از محل آن اطلاع داشته باشید احتمال این که به شما برای پیدا کردن آن کمک کند بیشتر است. توجه داشته باشید که موضوعهای این چنینی، اولویت بالایی ندارند بنابراین ممکن است رسیدگی به آنها کمی زمان ببرد.
حتی اگر این کار به برگرداندن تلفن همراه شما کمک کرد، از جهتهای مختلف دیگر هم کار مفیدی محسوب میشود. به عنوان مثال در برخی کشورها دستگاههایی که گزارش سرقت یا گم شدن آنها ثبت شده باشد، به یک لیست سیاه در سطح کشور اضافه میشوند. در نتیجه داخل کشور با هیچ شبکهای کار نمیکنند. اما در ایران با پیگیری اپراتور مربوطه و ارائه ادله، گوشی فعال خواهد شد.
اگر پس از سرقت گوشی از کارت اعتباری استفاده شد ممکن است بانک برای انجام پیگیریهای لازم، شماره گزارشی را که در اداره پلیس ثبت کردهاید از شما بخواهد. همچنین بیشتر شرکتهای بیمه فقط در صورت ارایه گزارش پلیس، خسارت شما را جبران میکنند.
همچنین باید توجه داشت که بسیاری از ادارههای پلیس فقط در صورتی که مطمئن باشید گوشی شما به سرقت رفته و گم نشده است، گزارش شما را ثبت میکنند. اما یک روش برای تسریع کار داشتن شماره سریال گوشی است، بهتر است این شماره را در جایی امن نوشته و نگه دارید.
روال گزارش ثبت سرقت گوشی در ایران به شرح زیر است:
- ایران: به همراه مدارک شناسایی و همچنین جعبه گوشی، به نزدیکترین کلانتری یا دادسرا مراجعه کنید.
- توجه کنید که اگر سرقت گوشی شما با جرایم جدیتری مثل زورگیری یا حمله و درگیری همراه بود باید با شماره فوریتهای پلیس تماس بگیرید.
– قفل کردن (و احتمالاً پاکسازی اطلاعات) گوشی از راه دور
به محض این که متوجه شدید تلفن همراه شما دست فرد دیگری است باید اولویت شما این باشد که مطمئن شوید سارق به محتویات تلفن همراهتان دسترسی نداشته باشد. برای انجام این کار میتوانید گوشی را از راه دور قفل کنید. جزییات انجام این کار، بستگی به نوع سیستم عامل گوشیتان دارد:
- سیستم عامل iOS
در دستگاههایی با سیستم عامل iOS، وقتی گزینه Find My iPhone فعال باشد (که البته باید قبل از دزدیده شدن گوشی آن را فعال کنید)، Activation Lock به صورت خودکار فعال میشود. به این ترتیب، گوشی شما قفل شده و شخص دیگری نمیتواند بدون آیدی و رمز شما وارد آن شود.
برنامه کاربردی Find My iPhone امکانی به نام Lost Mode هم دارد. این گزینه موجب میشود یک پیام، همراه با شماره تلفنی که شخص میتواند از آن برای تماس گرفتن با شما استفاده کند بر روی دستگاه نمایش داده شود. برای قرار دادن دستگاه در این حالت، با رایانه یا مک به آدرس icloud.com/#find رفته و با نام کاربری و رمز عبور خودتان به iCloud وارد شوید.
اگر کاملاً مطمئن هستید که گوشی به دست شما نخواهد رسید و درباره اطلاعات حساس داخل آن نگران هستید میتوانید در برنامه کاربردی Find My iPhone از راه دور اطلاعات گوشی را پاکسازی کنید. در حالت ایدهآل، انتظار میرود که شما قبلاً از اطلاعات گوشی پشتیبانگیری کرده باشید، در نتیجه پاکسازی اطلاعات آن منجر به از دست رفتن همیشگی آنها نخواهد شد.
- سیستم عامل اندروید
با استفاده از برنامه کاربردی Find My Device (که باید قبل از سرقت دستگاه فعال شده باشد) میتوانید دستگاههای اندروید را قفل کنید. از اطلاعات حساب جیمیل خودتان برای ورود به آدرس google.com/android/find استفاده کرده و گزینه SECURE DEVICE را انتخاب کنید.
سپس از شما خواسته میشود که یک قفل صفحه جدید تنظیم کنید. در همین صفحه میتوانید در صورت لزوم، اطلاعات دستگاه را پاکسازی کنید.
- سیستم عامل ویندوز
ویندوز هم یک برنامه کاربردی به نام Find My Phone دارد که با آن میتوانید گوشیتان را قفل کنید. در هر مرورگری، به آدرس windowsphone.com رفته، بر روی گزینه Find My Phone و سپس Lock کلیک کنید. مراحل اعلام شده برای قفلکردن گوشی را دنبال کنید که البته این مراحل بسته به این که از قبل برای گوشی رمز عبور تنظیم کرده باشید یا خیر متفاوت هستند. همچنین میتوانید در این برنامه کاربردی گوشی را از راه دور پاکسازی کنید.
– تماس با شرکت مخابرات
اگر شخصی گوشی شما را به سرقت برده و توانست به آن دسترسی پیدا کند ممکن است از آن برای ارسال پیام، انجام کارهای اینترنتی و برقراری تماس تلفنی با دیگران استفاده کند. بنابراین بلافاصله یکی از اقدامات ضروری پس از سرقت گوشی آن است که با اپراتور تلفن همراه سیم کارتتان تماس گرفته و از آنها بخواهید که سرویسدهی به آن خط را متوقف کنند.
– تغییر رمزهای عبور
حتی اگر احتمال یافتن گوشی وجود داشته باشد، باز هم بهتر است مطمئن شوید تا وقتی گوشی به دست شما نرسیده فردی قادر به استفاده از آن نیست. امیدواریم که شما هم برای گوشی خودتان یک پین، رمز عبور یا الگو تنظیم کرده باشید اما حتی این قفلها هم با نرم افزارهای پیچیده قابل هک هستند. همچنین اغلب مواقع امکان حدس قفلهای الگویی با بررسی جای اثر انگشت بر روی صفحه نمایش وجود دارد. حتی اگر توانستید از راه دور گوشی را قفل یا پاکسازی کنید ممکن است سارق قبل از انجام این کار، زمان لازم برای دسترسی به اطلاعات شما را داشته باشد.
بنابراین بهتر است رمز عبور تمام حسابهایی را که روی گوشی دارید، تغییر دهید به خصوص آنهایی که در حالت ذخیره خودکار (autosave) قرار دارند (هر چند استفاده از حالت autosave به خودی خود کار خوبی نیست). مهمتر این که رمز عبور اپ استور خودتان را تغییر دهید تا فردی نتواند خرید برنامه کاربردی یا خریدهای درون برنامهای را با آن انجام دهد.
همچنین، رمز عبور حساب بانکی آنلاین خودتان (اگر از برنامه کاربردی مربوطه استفاده میکنید) و سایر حسابهای مالی را تغییر دهید، از جمله رمزهای عبور مورد استفاده در برنامههای کاربردی مالی و خرید و نیز برنامههای استریمینگ ویدیو مثل نتفلیکس. اگر به صورت خودکار به این سایتها لاگین میکنید این احتمال وجود دارد که شخصی بتواند اطلاعات صورتحساب از جمله جزییات مربوط به کارت بانکی شما را مشاهده کند. پس این اطلاعات را هم تغییر دهید.
– تماس با بانک
در خصوص کارتهای بانکی، حتماً با بانک تماس گرفته و سرقت گوشی را اطلاع دهید. آنگاه بپرسید که آیا اخیراً با حساب شما فعالیتی صورت گرفته یا خیر (ممکن است این فعالیتها بلافاصله در برنامههای کاربردی بانکداری آنلاین نمایش داده نشوند). همچنین ممکن است از شما خواسته شود کارت فعلی خودتان را مسدود کرده و یک کارت جدید تهیه کنید.
لازم به ذکر است که باید تا چند روز و چند هفته پس از گم شدن گوشی، بر حسابهای خودتان نظارت داشته باشید. مراقب فعالیتهای غیرمجاز روی حساب بانکی، حسابهای شبکههای اجتماعی و هر آنچه از طریق گوشی قابل دسترسی است، باشید.
– تماس با شرکت بیمه
اگر از قبل گوشی را برای حوادثی مثل سرقت یا گم شدن، بیمه کرده باشید این اقدام میتواند آخرین گام شما برای بازیابی ارزش مادی خود گوشی باشد (هر چند ممکن است ارزش معنوی آن هیچ وقت قابل جایگزین شدن نباشد). اگر مطمئن نیستید که چنین بیمه نامهای را تهیه کردهاید یا خیر، توجه کنید که ممکن است هنگام خرید گوشی این کار را انجام داده باشید یا آن را به عنوان یکی از وسایل منزلتان بیمه کرده باشید؛ پس این دو مورد را هم بررسی کنید.
کاربرانی که AppleCare+ دارند باید توجه کنند که تا قبل از سپتامبر 2018، AppleCare سرقت یا گم شدن گوشی را پوشش نمیداد اما این شرکت در ماه پاییز سال گذشته اعلام کرد که این موارد را هم تحت پوشش قرار میدهد. برای این که شما شرایط لازم برای جبران خسارت را داشته باشید باید در هنگام سرقت یا گم شدن گوشی، گزینه Find My iPhone فعال باشد.
اقدامهای مناسب در هنگام خرید گوشی
همانطور که از مراحل گفته شده در بالا متوجه شدهاید، اقدامهایی که میتوانید پس از سرقت گوشی انجام دهید به میزان زیادی بستگی به کارهایی دارد که از قبل انجام دادهاید. متأسفانه به احتمال زیاد شما این مطلب را پس از سرقت تلفن همراهتان مطالعه میکنید اما این اقدامها را برای گوشی بعدی خودتان انجام دهید.
– یادداشت کردن شماره سریال گوشی
شماره IMEI (شناسه بینالمللی تجهیزات همراه) تلفن همراهتان را یادداشت کنید. ممکن است این شماره در تنظیمات تلفن همراه یا حساب آنلاین شما نوشته یا به صورت فیزیکی بر روی خود گوشی (نزدیک باتری یا سیم کارت) یا روی بسته اصلی آن نوشته شده باشد. هنگامی که میخواهید گزارش سرقت را در اداره پلیس ثبت کنید میتوانید این شماره را اعلام کنید. بنابراین در صورت دستگیری باندهای سارق گوشی، تلفن همراه شما هم پیدا خواهد شود.
– فعال کردن برنامههای کاربردی تلفن همراهیاب (و سایر برنامههای کاربردی لازم)
پیش از این به برنامههای کاربردی همچون Find My iPhone و Find My Device اشاره کردیم. هر چند این برنامههای کاربردی از قبل بر روی دستگاه نصب شدهاند اما برای این که در مواقع نیاز کار کنند باید آنها را فعال کنید. این برنامههای کاربردی به شما کمک میکنند تا متوجه شوید آیا دستگاه، به سرقت رفته یا گم شده است. به این ترتیب شانس پیدا کردن آن بیشتر شده و شرایط لازم برای بیمه گوشی را پیدا میکنید.
همچنین میتوانید از برنامههای کاربردی که پس از چندبار تلاش ناموفق برای ورود به گوشی، از کاربر عکس میگیرند نیز استفاده کنید. برنامههای کاربردی مثل Lockwatch، Third Eye و Intruder Selfie پس از این که به تعداد دفعههای از قبل تعیین شده، تلاش ناموفق برای ورود انجام شود به صورت خودکار از کاربر سلفی میگیرند.
این برنامههای کاربردی به شما کمک میکنند تا متوجه شوید چه شخصی در حال کار با تلفن همراه شما است و همچنین میتوانند مانع کار سارق شوند. همین واقعیت که هنگام تلاش برای ورود از آنها عکس گرفته میشود میتواند باعث شود که دستگاه را رها کنند. علاوه بر این، برخی از این برنامههای کاربردی به تصویر، برچسب لوکیشن هم اختصاص میدهند. به این ترتیب متوجه میشوید که تلفن همراه شما در آن لحظه کجا قرار دارد. اگر فراموش کرده باشید که برنامه کاربردی تلفنیاب را تنظیم کنید، این برنامه کاربردی میتواند مفید باشد.
– استفاده از رمزهای عبور قوی
برای قفل کردن گوشی از یک الگو، پین یا رمز عبور قوی استفاده کنید. شاید این نکته مسلم به نظر برسد اما تا همین اواخر، یعنی سال 2016 یک سوم کاربران اندروید از قفل صفحه استفاده نمیکردند. امروزه قفلهای مبتنی بر ویژگیهای بیومتریک بر روی بسیاری از گوشیها وجود دارد و هر چند گاهی وقتها کار نکردن این قفلها آزاردهنده میشود اما هک کردن آنها به شدت سخت است. اگر دسترسی به اطلاعات گوشی کار سختی باشد، احتمال این که سارق آن را رها کند و شخص دیگری پیدا کرده و به شما برگرداند بیشتر خواهد بود.
برای خرید برنامه کاربردی و هر نوع خرید درون برنامهای مثلاً در آمازون، وارد کردن رمز عبور را الزامی کنید. برای برخی برنامههای کاربردی، به ویژه برنامههای کاربردی بانکداری آنلاین میتوانید احراز هویت دو مرحلهای را فعال کنید. با این روش برای تأیید هویت شما از یک روش دومرحلهای استفاده میشود، مثل ارسال کد از طریق ایمیل یا پیامک.
استفاده از رمزهای عبور متفاوت برای هر حساب و ذخیره نکردن آنها در برنامههای کاربردی یا در مرورگرهای وب اهمیت زیادی دارد. اگر برای حفظ کردن تعداد زیادی رمز عبور مشکل دارید میتوانید از یک برنامه مدیریت رمز عبور استفاده کنید. Sticky Password و Dashlane گزینههای بسیار خوبی هستند که برای iOS و اندروید هم برنامه کاربردی دارند.
– تنظیم پشتیبانگیری خودکار
ممکن است در برخی مواقع از دست دادن دادههای گوشی بدتر از دست دادن خود آن باشد. از دست دادن اطلاعات مهمی که در گوشی ذخیره میشود از جمله شمارههای تماس، تقویمها، عکسها و ویدیوها میتواند به شدت عذابآور باشد. این روزها روشهای بسیار آسانی برای پشتیبانگیری از دادههای گوشی فراهم شده است. گوگل و اپل هر دو امکانات پشتیبانگیری خودکاری ارایه کردهاند که تنظیم و راهاندازی آنها کاملاً ساده است.
اگر از تلفن همراه خودتان برای انجام فعالیتهای کاری استفاده میکنید، سایر گزینههای امنیتی موجود را بررسی و استفاده کنید.
– پیروی از اصول درست برای استفاده از گوشی
برای محافظت از اطلاعات خودتان در برابر چشم افراد کنجکاو میتوانید اقدامهای مختلفی انجام دهید. برنامههای کاربردی که استفاده نمیکنید را حذف کرده و در صورتی که کارتان انجام شده است، از برنامهها خارج شوید؛ به خصوص برای برنامههای کاربردی مثل بانکداری آنلاین. اطلاعات غیرضروری را روی گوشی نگه نداشته و از نگهداری سندهای حساس یا عکسهای شخصی بر روی این دستگاهها هم خودداری کنید.
سرانجام گوشیهای به سرقت رفته به کجا ختم میشود؟
ممکن است این سؤال برای شما پیش آمده باشد که با وجود این همه اقدامهای پیشگیرانه و محافظانه برای جلوگیری از استفاده تلفن همراه توسط سارقان، چه اتفاقی برای دستگاههای به سرقت رفته رخ میدهد. از آنجایی که برای دستگاهها، قفل تنظیم میشود و گوشیهایی که سرقت آنها گزارش شده باشد با هیچ اپراتور داخلی کار نمیکنند، میزان سرقت تلفن همراه رو به کاهش است اما هنوز هم برای گوشیهای به سرقت رفته حتی آنهایی که قفل شدهاند، بازار وجود دارد.
خبر خوب اینجا است که سارقان معمولاً به دنبال خود دستگاه هستند نه اطلاعات داخل آن. معمولاً گوشی و سایر دستگاههای همراه توسط فروشگاههای اجناس دست دوم، فروشگاههای لوازم بیسیم و مغازههای کوچک خریداری میشوند. هر زمان ممکن باشد، خود سارق یا خریدار سیم کارت را تعویض کرده و دستگاه را دوباره برنامهریزی میکند. اگر سازنده گوشی، آن را قفل نکرده باشد انجام این کار به راحتی ممکن است. راهکار دیگر سارقان فروش گوشی به تعمیرکاران گوشی همراه است!
امکان دور زدن آسان قفلها با برگرداندن تنظیمات کارخانه یا به روشهای دیگر وجود دارد یا ممکن است به بهانه باز شدن قفل آنها را بفروشند. برخی دیگر از دستگاهها به قیمت پایین یا در کشورهای خارجی فروخته میشود. مشخص نیست که آیا امکان دور زدن قفلها در کشورهای دیگر به غیر از جایی که قفل روی دستگاه نصب شده وجود دارد یا خیر. قیمت برخی دستگاهها در خارج از کشورهایی مثل انگلیس یا آمریکا نسبت به داخل این کشورها بسیار بیشتر است.