تفاوت بین پروتکلهای ایمیل POP3 ،IMAP و Exchange چیست؟
احتمالاً شما هم مدتها است که از ایمیل استفاده کرده و میکنید؛ اما آیا از اصطلاح های مخصوص این حوزه مطلع هستید؟ با مطالعه این مقاله، با روشهای مختلف دریافت ایمیل و تفاوتهای آنها آشنا خواهید شد.
در سرویس ایمیل مورد استفاده برای شرکت شما، حالا هر چه که باشد از Gmail یا Outlook گرفته تا سرور ایمیل مخصوص سازمانی، برای تبادل ایمیل مراحل مختلفی سپری میشود که از آنچه در ظاهر به نظر میرسد، پیچیدهتر است. در صورتی که قصد تنظیم و راهاندازی یک ایمیل سرور را داشته باشید بدون شک با گزینههایی مثل IMAP ،POP3 و Exchange روبرو خواهید شد. در این مطلب، نگاهی به تفاوتهای بین ایمیل کلاینتها، وبمیل ها و پروتکلهای مختلف آنها خواهیم داشت.
ایمیل کلاینت و وبمیل
پیش از شروع توضیح درباره پروتکلهای مورد استفاده جهت دانلود ایمیل، در ابتدا مفاهیم سادهتر (تفاوت بین وبمیل و ایمیل کلاینت) را توضیح خواهیم داد. اگر پیش از این از Gmail ،Outlook یا هر حساب کاربری ایمیل آنلاین دیگری استفاده کرده باشید، شما در حقیقت از وبمیل استفاده کردهاید. اگر از برنامه کاربردی مثل Microsoft Outlook ،Windows Live Mail یا Mozilla Thunderbird برای مدیریت ایمیلهایتان استفاده کرده باشید هم در واقع از ایمیل کلاینت بهره برده اید.
وبمیل و ایمیل کلاینت، هر دو ایمیلها را دریافت و ارسال میکنند و برای انجام این کار از روشهای مشابهی استفاده میکنند. وبمیل، یک برنامه کاربردی است که طوری نوشته شده تا از طریق اینترنت و مرورگر کار کند؛ یعنی نیازی به دانلود برنامه کاربردی یا نرمافزار خاصی ندارد. در حقیقت تمام کارهای لازم توسط رایانه های راه دور (یعنی سرورها و ماشینهایی که از طریق اینترنت به آنها متصل میشوید) انجام میشوند.
ایمیل کلاینتها نیز برنامه های کاربردی هستند که بر روی دستگاه تان (مثلاً روی رایانه محل کار یا شخصی تان، تبلت و غیره) نصب میکنید. این برنامه های کاربردی با سرورهای ایمیل از راه دور (Remote) در تعامل هستند تا شما بتوانید به افراد مورد نظرتان ایمیل ارسال کرده یا ایمیلهای آنها را دانلود کنید. بعضی از کارهای سمت سرور (Back End) برای ارسال ایمیل و تمام کارهای سمت کاربر (Front End) برای ایجاد رابط کاربری (محیطی که در آن ایمیلی را دریافت یا ارسال میکنید) روی دستگاه شما و با برنامه کاربردی نصب شده انجام میشوند؛ به جای این که مرورگر، دستورالعملها را به سرور راه دور (ریموت) ارسال یا از آن دریافت کند. در ادامه، با یک مثال مختصر تفاوت این دو را توضیح میدهیم.
فرض کنید شما با استفاده از سرویس Gmail شرکت گوگل، یک آدرس ایمیل جدید برای خودتان ایجاد کرده و با استفاده از خود مرورگر و در محیط آن به ارسال و دریافت ایمیل میپردازید. به این ترتیب گوگل دو امکان را برای شما فراهم کرده است. اولی Front End تحت وب است که در آن میتوانید پیامها را خوانده، سازماندهی کرده یا پیام جدیدی ایجاد کنید. دومی Back End میلسرور است که ذخیرهسازی تمام پیامها و ارسال آنها از طریق آن انجام میشود.
حالا فرض کنیم که مثلاً شما رابط کاربری Gmail را نمیپسندید و تصمیم میگیرید که از یک ایمیل کلاینت دیگر که از Gmail پشتیبانی میکند استفاده کنید (چه رابط کاربری رسمی خود Gmail و چه ابزارهایی همچون برنامههای کاربردی ایمیلی تلفنهای همراه). در این صورت به جای استفاده از کلاینت تحت وب (رابط کاربری تحت وب Gmail) برای تعامل با سرورهای Gmail، برنامه کاربردی مورد استفاده شما مستقیماً با میل سرورها ارتباط برقرار کرده و به این ترتیب نیاز به استفاده از وبمیل را حذف میکند.
تمام ارایهدهندگان وبمیل، امکان استفاده از وبسایت شان برای انجام کارها، برقراری ارتباط بین یک کلاینت و سرورهای شان و همچنین انجام کارهای مورد نیاز را از این طریق فراهم میکنند.
اگر از یک ایمیل کلاینت استفاده میکنید، چه برای اتصال به سرور ارایه دهنده وبمیل یا میل سرور خودتان یا حتی سرور شرکتی که در آن کار میکنید؛ در هر صورت این کلاینت با استفاده از یکی از پروتکلهای ایمیل مثل POP3 ،IMAP یا Exchange ارتباط را برقرار میکند.
POP3
پروتکل POP (مخفف Post Office Protocol) راهی برای تعامل با میل سرورها است و زمانی ایجاد شد که اینترنت با آنچه ما امروز میشناسیم، تفاوت زیادی داشت. در آن زمان رایانه ها به اندازه امروز به اینترنت دسترسی نداشتند و کاربر فقط برای انجام کار مورد نظرش به اینترنت متصل شده و بعد هم آن را قطع میکرد. این اتصالها نسبت به اینترنت امروزی پهنای باند بسیار کمتر و ضعیفتری داشتند.
در آن زمان مهندسان پروتکل، POP را به عنوان راهی برای دانلود یک نسخه از ایمیل جهت خواندن آن به صورت آفلاین ابداع کرده بودند. اولین نسخه POP در سال 1363 ایجاد شد و نسخه بعدی آن یعنی POP2 در سال 1364 ارایه شد. نسخه فعلی این پروتکل ایمیل محبوب، POP3 است که هنوز هم یکی از محبوبترین پروتکلهای ایمیل در دنیا به شمار می رود. پروتکل POP4 هم پیشنهاد شده و ممکن است یک روز تولید شود اما در چند سال اخیر توسعه این پروتکل پیشرفت چندانی نداشته است.
POP3 تقریباً به این صورت کار میکند که برنامه کاربردی مورد استفاده شما به یک سرور ایمیل متصل میشود، تمام پیامهایی را که قبلاً دانلود نشده است را بر روی رایانه شما دانلود کرده و سپس ایمیلهای اصلی را از روی سرور پاک میکند. شما میتوانید برنامه کاربردی را طوری تنظیم و پیکربندی کنید که سرور، ایمیلها را برای یک بازه زمانی خاص پاک نکند یا حتی ایمیلها اصلاً از روی سرور پاک نشوند؛ حتی در صورتی که توسط کلاینت شما دانلود شده باشند.
با فرض این که ایمیلها از روی سرور پاک شده باشند، در این صورت کپی آنها فقط روی کلاینت شما موجود است. بنابراین در صورت لاگین کردن با یک دستگاه یا کلاینت دیگر، قادر به مشاهده این ایمیلها نخواهید بود.
حتی در صورتی که سرور را طوری تنظیم کرده باشید که پیامها بعد از دانلود پاک نشوند، ممکن است در صورت چک کردن ایمیل از طریق دستگاههای مختلف، با شرایط پیچیدهای رو به رو شوید که مثالی از آن را در ادامه بررسی میکنیم:
- وقتی ایمیلی ارسال میکنید، این ایمیل در کلاینتی که در آن ایمیل را ارسال کردهاید، ذخیره میشود. نمیتوانید پیامهای ارسال شده را در دستگاه دیگری ببینید.
- وقتی ایمیلی را در یک کلاینت پاک میکنید، این ایمیل فقط در آن کلاینت پاک میشود و از کلاینتهای دیگری که آن ایمیل را دانلود کردهاند پاک نمیشود.
- هر کلاینتی، تمام پیامها را از سرور دانلود میکند؛ در نتیجه چندین کپی از این پیامها بر روی دستگاههای متفاوت وجود خواهد داشت و راه آسانی برای مرتب کردن پیامهایی که خواندهاید و این که چه موقع آنها را خواندهاید وجود ندارد و برای انجام این کار نیاز به فوروارد کردن پیامها و انتقال فایلهای داخل میل باکس تان دارید.
هر چند که این محدودیتها قابل توجه هستند اما POP3 هنوز هم یک پروتکل سریع و قوی است و به خصوص اگر میخواهید ایمیلها را فقط از یک دستگاه چک کنید، همچنان گزینه بسیار مفیدی است. به عنوان مثال، اگر ایمیلتان را همیشه با رایانه و از طریق Windows Live Mail چک میکنید، دلیلی برای استفاده نکردن از POP3 وجود ندارد.
IMAP
پروتکل IMAP (مخفف Internet Messaging Access Protocol) در سال 1365 ایجاد شد اما با این وجود، با ساختار اینترنت امروزی که در آن افراد همواره آنلاین بوده و معمولاً از طریق دستگاههای مختلف ایمیلشان را چک میکنند، سازگاری دارد. ایده اصلی ایجاد IMAP این بود که کاربران، دیگر به یک کلاینت واحد محدود نباشند و بتوانند ایمیلها را از هرجایی بخوانند؛ درست مثل این که از سیستم رایانش ابری استفاده می کنند.
برخلاف POP3 ،IMAP تمام پیامها را روی سرور ذخیره میکند. وقتی به یک سرور IMAP متصل شوید، برنامه کاربردی کلاینت به شما امکان خواندن این پیامها (و حتی دانلود نسخههایی از آنها برای خواندن به صورت آفلاین) را میدهد اما تمام وقایع در اصل روی سرور انجام میشوند. وقتی پیامی را در یک کلاینت پاک میکنید، پیام از روی سرور پاک میشود بنابراین اگر با دستگاه دیگری به سرور متصل شوید دیگر آن پیام را نخواهید دید. همچنین پیامهای ارسالی و اطلاعات مربوط به این که کدام پیامها خوانده شدهاند، روی سرور ذخیره میشوند.
در نتیجه اگر با چند دستگاه مختلف به میل سرور متصل میشوید، استفاده از پروتکل IMAP برای شما بهتر است. در دنیای امروزی که مردم به چک کردن ایمیل از PC، گوشی تلفن همراه و تبلت عادت پیدا کردهاند، این ویژگی یک مزیت قابل توجه است.
با این حال، IMAP چندان هم بدون مشکل نیست. با توجه به این که IMAP ایمیلها را روی یک سرور راه دور ذخیره میکند، معمولاً حجم میل باکس شما محدود است (البته این حجم، بستگی به تنظیمات ارایه شده توسط سرویس دهنده ایمیل دارد). اگر تعداد زیادی ایمیل دارید که قصد دارید همه آنها را نگه داشته و حفظ کنید، در این صورت اگر باکس ایمیل شما پر شود، در ارسال و دریافت ایمیل با مشکل مواجه خواهید شد. بعضی از کاربران برای رفع این مشکل، یک نسخه از ایمیلهای مورد نظرشان را با ایمیل کلاینت آرشیو کرده و نسخه اصلی را از روی سرور پاک میکنند.
Microsoft Exchange، MAPI و Exchange ActiveSync
مایکروسافت هم با فاصلهای نه چندان طولانی از ایجاد پروتکلهای IMAP و POP، شروع به ایجاد API پیامرسانی خود (به اختصار MAPI) کرد که طراحی آن به صورتی بود که کارهایی بیشتر از ارسال و دریافت ایمیل را انجام بدهد. مقایسه کامل و جامع IMAP و POP با MAPI کاملاً فنی و تخصصی است و از حوزه این مقاله فراتر است.
از این رو، اگر بخواهیم توضیحی ساده ارایه کنیم باید بگوییم که MAPI راهی فراهم میکند تا کلاینتهای ایمیل و سایر برنامههای کاربردی بتوانند با سرورهای Microsoft Exchange ارتباط برقرار کنند. MAPI میتواند ایمیلها، مخاطبان، تقویمها و سایر موارد لازم را به سبک IMAP همگامسازی کند که تمام این امکانات در برنامههای کاربردی یا کلاینتهای ایمیل محلی گنجانده شدهاند. اگر تا به حال از Microsoft Outlook استفاده کرده باشید شما در واقع از MAPI استفاده کردهاید. در واقع تمام کارهایی که Outlook انجام میدهد (اعم از همگامسازی تقویم، ایمیلها، جستجوی اطلاعات مربوط به حافظه خالی/ آزاد، بهروزرسانی مخاطبان و غیره) همه با MAPI کار میکنند.
مایکروسافت نام تابع همگامسازی را به صورت Exchange ActiveSync برندسازی کرده است. بسته به این که از چه دستگاه، تلفن یا کلاینتی استفاده میکنید نام این فناوری برگرفته از یکی از سه پروتکل مایکروسافت (Microsoft Exchange، MAPI یا Exchange ActiveSync) بوده اما روش همگامسازی ایمیل توسط آن (که مبتنی بر سرور است) بسیار شبیه به روش ارایه شده توسط IMAP است.
با توجه به این که Exchange و MAPI از محصولات مایکروسافت هستند، تنها در صورتی می توانید از این محصولات استفاده کنید که سرویس ایمیلی را که از آن استفاده میکنید، از سرورهای ایمیل Exchange استفاده کند. خیلی از ایمیل کلاینتها از جمله برنامههای کاربردی ارسال ایمیل پیشفرض در سیستم عاملهای اندروید و آیفون قابلیت ActiveSync مربوط به Exchange را دارند.
سایر پروتکلهای ایمیل
مسلماً پروتکلهای دیگری هم برای ارسال، دریافت و استفاده از ایمیل وجود دارد ولی بیشتر افراد از یکی از سه پروتکلهای ایمیل مهم (POP3، IMAP یا Exchange) استفاده میکنند. از آنجا که همین سه پروتکل نیازهای تمام خوانندگان ما را برطرف میکنند بنابراین به جزییات سایر پروتکلها نمیپردازیم اما در صورتی که تجربهای در استفاده از سایر پروتکلهای ایمیل که در این مطلب به آنها اشاره ای نشده است دارید، لطفاً تجربیات خودتان را با ما در میان گذاشته و در بخش کامنتهای این مطلب، به بحث و تبادل نظر درباره این پروتکلها بپردازید.
خلاصه: برای تنظیم و راهاندازی ایمیل، از کدام پروتکل استفاده کنیم؟
بسته به سبک شخصی مورد استفادهتان برای برقراری ارتباط با ارایهدهنده سرویس ایمیل میتوانید از گزینه مناسب خودتان استفاده کنید.
- اگر با دستگاهها، تلفنهای همراه یا رایانه های مختلفی ایمیلتان را چک میکنید، از یک سرویس وبمیل استفاده کرده یا کلاینتهای ایمیلی را استفاده کنید که از پروتکل IMAP پشتیبانی میکنند.
- اگر بیشتر وقت ها از وبمیل استفاده کرده و میخواهید که تلفن همراه یا آیپدتان را با وبمیل مورد استفادهتان همگامسازی کنید، از IMAP استفاده کنید.
- اگر از یک ایمیل کلاینت روی یک سیستم اختصاصی (مثلاً در محل کارتان) استفاده میکنید میتوانید از POP3 استفاده کنید؛ اما توصیه ما همچنان استفاده از IMAP است.
- اگر تاریخچه ایمیل بزرگ و حجیمی دارید و از سرویسهای ارایهدهنده ایمیل قدیمی استفاده میکنید که فضای زیادی ندارند میتوانید از POP3 استفاده کنید تا فضای اختصاصی شما در سرور ایمیل پر نشود.
- اگر از ایمیل سازمانی استفاده میکنید و شرکت شما از سرور Exchange استفاده میکند، شما هم باید از Exchange استفاده کنید.
لازم به ذکر است ایمیل کلاینت، نرمافزاری است که از پروتکلهای ایمیل پشتیبانی کرده و میتواند ایمیلها را از سرور ایمیل، دریافت کرده و به کاربر نمایش دهد.